“گیلن باره” فیلمی به زبان نسل سوم/ وقتی باید از اول نشست و قصه گفت

سمیرا ستوده-گروه فرهنگی: دانشجویی دوران شور و شر است. دوران هورا کشی و هوارکشی، اما وقتی بتوانی این قشر میخ به پای بی صبر و حوصله را پای مستندی تحلیلی بنشانی و خسته شان نکنی یعنی بردی وگرنه عربده سیاسی کشیدن و داغ کردن بازی روز آدم های سیاست باز است، نقطه قوت “گیلن باره” هم دقیقاً همین است.

زبان قصه گو، محکم و بی طرف با صدای بی تفاوت ناصر طهماسب درهم تنیده شده و مستندی خلق کرده که می شود پابه‌پایش نشست و از روایت شیرین وقایع سیاسی چهل سال گذشته شنید و لذت برد. البته شاید اگر فیلم صرفاً به وقایع بعد از ۸۸ می پرداخت و تحریم ها را بازکرده و بررسی می کرد، تحلیلی تر، منسجم تر و البته کسل کننده تر می شد اما برای نسل سوم که هیچ عقبه ذهنی از ماجرای روند تحریم ها ندارد باورپذیر نمی نمود. معرفی گذرای گذشته شخصیت های بازیگر واقعه ۸۸ و تحریم های بعد آن از جمله نقاط مثبتی است که سبب می شود مخاطب به تماشای عاقبت این افراد در ماجرای بعد از ۸۸ بنشیند.

اما همین کوه دیتا و اطلاعات موجب ازهم گسیخته گی می شود. هرچند کارگردان تمام تلاشش را کرده که با اصول خلق درام، تاریخ بینابینی را حذف کند و وقایع را به هم متصل سازد اما بعد از سال ۸۴ به وضوح مخاطب کمی از افت ریتم فیلم خسته می شود. از دیگر مورادی که می شود منتقدانه به این مستند ایراد گرفت فرار از بیان واقعیت این نکته است که موسوی تنها در برپایی قائله نقش نداشته و بلاخره بسیاری از افرادی که امروز با دولت روحانی همراه هستند آنروز جزو مدعیان تقلب بودند.

پرواضح است کارگردان “گیلن باره” به شدت نگران سانسور فیلمش از طرف صدا و سیماست. ظریف را تا پای یک پیشگو بالا می برد. روحانی چهره مثبتی است. همه خوبند به جز “میرحسین” ! و این به نوعی تحریف تاریخ است! تحریفی که گویا ریشه در فشار دولت به صدا و سیما دارد تا اعتقاد سازنده مستند.

اما از نکات مثبت فیلم هم نباید غافل شد. فَکت هایی که ارائه می کند عیناً با تصویر آنها یکی ست. حتی جلسات شورای امنیت در سال ۵۸ هم عیناً وجود دارد. انقدر در این زمینه قوی است که وقتی به مقاله ای از وال استریت ژورنال سند می دهد، نبود اصل سند در تصویر مخاطب را می آزارد. البته گویا این مقاله شگفت آور در بیستم ژانویه سال ۲۰۱۰ چاپ شده و در آرشیو سایت وال اسریت نیست. در این مقاله گویا خیلی صریح اشاره می شود حمایت از فتنه گران ۸۸ اگرحتی منجر به سقوط رژیم ایران نشود، باعث روی کار آمدن کسانی خواهد شد که با غرب زاویه ندارند! پیشگویی شگفت آوری نیست؟

نامگذاری مستندهم انصافاً خلاقانه ست. تشبیه واقعه ۸۸ به یک سرما خوردگی ساده که بعد بدن ایران را مبتلا به سندروم فلج تدریجی “گیلن باره” می کند به جا، موثر و ژورنالیستی است. با اینهمه کاش گیلن باره به جای یک مستند تک قسمتی یک ساعته، سریالی بود تا مشکلات خلاصه سازی انبوه تحقیقات به عمل آمده موجب افت کیفیت فیلم نمی شد.

به هرحال “گیلن باره” مستندی است خوب و رو به بالا، با روایتی جذاب، متنی تحسین برانگیز، تصویریابی عالی و تدوینی خوب، که می تواند دری باشد برای گفتگو با بسیاری از هواداران ناآگاه جریان فتنه