هدف ترامپ از طرح مذاکرات جدید چیست؟
کمتر از سه ماه قبل بود که ایالات متحده آمریکا با یک امضای ترامپ بدون هیچ هزینه‌ای از برجام خارج شد. او بلافاصله پس از این اقدام در سخنانی اعلام کرد که «می‌دانم که سران ایران می‌گویند که حاضر به مذاکره برای توافقی جدید نیستم. اگر من هم در موقعیت آنها بودم، همین را می‌گفتم اما اگر روزی آنها برای توافقی که به نفع همه باشد آماده باشند، من هم آماده‌ام.» سپس وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که با همکاری متحدان خود به دنبال «راه حلی واقعی، جامع و پایدار» برای مواجهه با تهدید ایران است که شامل «ممانعت از تولید سلاح هسته‌ای، حذف موشک‌های بالستیک ایران و فعالیت‌های خطرناک ایران در خاورمیانه و تمام دنیا» باشد.
بر خلاف جنگ روانی برخی در داخل کشور، هدف تیم جدید حاکمیت ایالات متحده از خروج از برجام، نه حرکت به سمت جنگ بلکه نقطه عزیمتی برای حصول یک توافق جامع و فراگیر با رخنه به حوزه‌های اقتدار جمهوری اسلامی از جمله حوزه موشکی و منطقه‌ای است. علیرغم ترکیب به ظاهر ترسناک و ضدایرانی «پمپئو-بولتون» بعنوان بازوهای دیپلماتیک و امنیتی ترامپ، حتی در تندترین اظهارات این حلقه تا کنون هیچ اثری از تهدید نظامی دیده نشده است. جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا بلافاصله پس از خروج ترامپ از برجام به صراحت اعلام کرد که معنای خروج آمریکا از برجام حرکت به سمت جنگ نیست. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز در تندترین سخنرانی‌های خود و حتی سخنرانی معروفی که در بنیاد هریتج داشت و در آن دوازده شرط برای رفع فشار از جمهوری اسلامی مطرح کرد، کوچکترین اشاره‌ای به تهدید نظامی نداشت و تنها مطالباتی در زمینه هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای مطرح کرد. همه اینها در حالی است که آمریکای اوباما بارها و بارها ایران را تهدید به حمله نظامی و حتی حمله اتمی کرد. یک نگاه کلان به خوبی نشان می‌دهد که تیم ترامپ نه به دنبال حرکت به سمت «جنگ» بلکه به دنبال افزایش فشار و کسب امتیازات بیشتر از ایران «پای میز مذاکره» است. اساسا وقتی آمریکا ببیند با مذاکره می‌تواند ایران را تسلیم کند چه نیازی به راه انداختن یک جنگ با هزینه‌های سرسام آور دارد؟
از سوی دیگر ترامپ به موازات اینکه راهبرد فشار به ایران را پیگیری می‌کرد، همزمان با متحدان اروپایی خود برای گسترش برجام به سایر حوزه‌های قدرت جمهوری اسلامی برنامه ریزی می‌کرد. کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ترامپ در تماس تلفنی با ترزا می نخست وزیر انگلیس ادعا کرده مجبور کردن ایران به پذیرش یک توافق جدید، می‌تواند نقش تهران در منطقه از جمله سوریه و یمن و همچنین فعالیت‌های ثبات‌زدایش را محدود کند.» قبل تر نیز امانوئل ماکرون پرده از وجود چنین توافقی میان امریکا و اروپا برای گسترش برجام برداشته بود: «آماده همکاری با آمریکا برای تدوین توافق جدیدی با ایران است که علاوه بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، شامل برنامه موشک‌های بالستیک و نیز نفوذ منطقه‌ای این کشور باشد هستیم. توافق جدید، باید چهار موضوع را پوشش دهد. اولین موضوع ممانعت از هرگونه فعالیت هسته‌ای ایران در کوتاه مدت است. برجام این امر را تا سال ۲۰۲۵ امکان پذیر کرده است. موضوع دوم اطمینان خاطر از این است که ایران در بلندمدت هم برنامه هسته‌ای نخواهد. داشت. مورد اساسی سوم متوقف کردن فعالیت‌های موشکی بالستیک ایران در منطقه است و موضوع چهارم دستیابی به یک راه حل سیاسی برای مهار ایران در منطقه، در یمن، سوریه، عراق و لبنان است.» و نکته عجیب‌تر اینکه سه کشور اروپایی در بیانیه خود که پس از خروج آمریکا از برجام منتشر کردند، به صراحت خبر از گفتگوهایی کردند که در آن درباره مسائل موشکی و منطقه‌ای ایران گفتگو می‌شود: «درحال‌حاضر هم در خصوص مسائل موشکی و منطقه ای ایران، بحثهای سازندهای را که تامین‌کننده منافع متقابل باشد، آغاز کردهایم و E۳ متعهد به تداوم این گفتگوها با شرکای کلیدی و دولتهای دخیل در بحث از سراسر منطقه است.»
اما هدف ترامپ از مذاکرات جدید چیست؟ مختصات مذاکره بدون پیش شرط ترامپ در دوران کنونی چیست؟ یک مرور کلی بر اظهارات سه ماهه اخیر سران آمریکا نشان می‌دهد که تمامی مطالبات دولت فعلی آمریکا از جمهوری اسلامی در یک کلمه خلاصه می‌شود و آن چیزی نیست جز «تغییر رفتار» جمهوری اسلامی ایران. ترامپ در یک موضع گیری درباره ارتباط با ایران می‌گوید « از توافق وحشتناک و یک‌‌طرفه با ایران خارج شدم و ایران دیگر مثل سابق نیست.» جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا در سخنانی گفت که «سیاست تغییر یا سرنگونی حکومت در ایران مد نظر ایالات متحده نیست و هدف اصلی همچنان تغییر رفتار تهران در منطقه خاورمیانه بوده که از دید واشنگتن تهدیدآمیز است.» ترامپ همچنین در جای دیگری با صراحت می‌گوید: «امیدوارم همه چیز بین ما و ایران خوب شود. آنها الان در مقایسه با چهار ماه پیش، کشور بسیار متفاوتی شده‌اند.» آخرین موضع‌گیری پمپئو وزیر خارجه آمریکا درباره ایران نیز اشاره به همین هدف دارد « امید ما این است که ایران نهایتا تغییراتی معنادار در رفتارش هم در درون ایران و هم در جهان ایجاد کند. همانطور که پرزیدنت ترامپ گفته است، ما آماده ایم تا در ایران مذاکره کنیم، اما رهایی از فشار آمریکا تنها زمانی حاصل می شود که ما تغییری ملموس، واضح و ادامه دار در سیاستهای تهران ببینیم.»
بنابراین در دور جدید مذاکرات مدنظر آمریکا، چیزی جز «تسلیم» از جمهوری اسلامی خواسته نخواهد شد. هدف از فشارهای اقتصادی و حمایت از ناآرامی‌ها و اعتراضات پراکنده و تحریک افکار عمومی توسط رسانه‌های آمریکایی و بزک‌کنندگان داخلی‌اش، چیزی جز تهی کردن جمهوری اسلامی از معنا و مفهوم خود نخواهد بود. حسن روحانی در سخنان اخیر خود بر این موضوع مهر تایید می‌زند و اعلام می‌کند « امروز در برابر آمریکا حرف زدن، مذاکره کردن و سخن گفتن معنایی جز تسلیم ندارد و تسلیم به معنای پایان دستاوردهای چهل ساله ملت ایران است.» این اظهارات روحانی به این معناست که از نظر دولت راه مذاکره با آمریکا در شرایط فعلی بسته است و وقوع هر مذاکره‌ای به معنای «تسلیم» دولت در مقابل آمریکا خواهد بود.
دیدگاه خود را ثبت کنید