ازدواج دختران در سنین پایین؛ آری یا خیر؟/ فراکسیون زنان با ایجاد محدودیت سنی، مقدمات افزایش سن ازدواج و پیری جمعیت را فراهم می‌کند

گروه اجتماعی-رجانیوز: امروزه به‌زعم اکثر کارشناسان مسائل خانواده، شاخص سن ازدواج دختران دارای ملاک‌هایی نسبی است، این در حالی است که اخیراً پیشنهادی تحت عنوان طرح اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی و با محوریت تحدید سن ازدواج دختران، در کمیسیون قضایی حقوقی مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است.

به گزارش رجانیوز: یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها در زمینه ازدواج، مناسب‌ترین زمان سنی برای ازدواج دختران است.  در این راستا طبق گزارشی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در زمینه سن مناسب ازدواج از دیدگاه ایرانیان منتشرشده، ۴۷ درصد از پاسخگویان،  بازه سنی ۱۶ تا ۲۰ سال و ۳۹ درصد از آن‌ها، برهه سنی ۲۱ تا ۲۵ سال را مناسب‌ترین موعد ازدواج برای دختران دانسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

از سوی دیگر طبق این گزارش، گروه‌های سنی ۱۱ تا ۱۵ و ۱۵ تا ۱۹ سال، بالاترین فراوانی سنی ازدواج دختران را در بر‌می‌گیرد. با وجود این، اعضای فراکسیون زنان مجلس به دنبال ایجاد محدودیت قانونی برای ازدواج دختران زیر ۱۶ سال هستند. گفتنی است پیش از این به استناد ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی، ازدواج دختران زیر ۱۳ سال محدود شده بود.

 به‌زعم بسیاری از کارشناسان مسائل خانواده، زمان ازدواج هر دختری، متفاوت و نسبی است؛ چرا که با توجه به شرایط جفرافیایی، فرهنگی و اجتماعی خانوداه‎ها، سن بلوغ فکری و جنسی دختران متفاوت است و قانون‌گذاری برای محدود سازی سن ازدواج دختران می‎تواند زمینه برخی آسیب‎های اجتماعی را به وجود آورد.

ایجاد محدودیت سنی برای ازدواج دختران بالغ در جامعه می‌تواند، بسیاری از بی‌اخلاقی‌ها و اقدامات خارج از عرف را دامن بزند، زیرا با ایجاد محدودیت سنی گزینه‌ای جز پنهان‌کاری را در مقابل بعضی دختران و خانواده‌های‌شان قرار نداده‌ایم. همچنین پس از اعمال محدودیت سنی در ازدواج دختران آماده ازدواج، امکان افزایش ازدواج‌های غیر ثبتی و به‌تبع آن فزونی کودکان بی‌شناسنامه و بی‌هویت در جامعه دور از تصور نیست.

پس از تصویب احتمالی این قانون، بخش قابل‌توجهی از شمار ازدواج‌ها کاهش خواهد یافت چراکه به استناد گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، ازدواج در سنین زیر ۱۶ سال پایدارترین ازدواج‌هاست. جای بسی تأسف دارد که فراکسیون زنان مجلس بدون بررسی کارشناسی ازدواج های پایدار با ایجاد محدودیت سنی، مقدمات بحران خاموش افزایش سن ازدواج و پیری جمعیت را فراهم می‌کنند.

به‌ هر حال، ایجاد محدودیت سنی برای ازدواج دختران، بدون در نظر گرفتن معیارهای فرهنگی در برخی مناطق جغرافیایی می‌تواند، مانع ازدواج بعضی از دختران بالغ در موعد مقرر شود؛ طبعاً کاهش نرخ باروری و از دست دادن فرصت ازدواج این دختران از احتمالات تلخ این تصمیم شتاب‌زده خواهد بود. ایجاد سد قانونی برای محدودیت ازدواج دختران، به خودی خود عاملی برای کاهش فرصتهای ازدواج دختران بالغ می‌شود. در اینجا باید پرسید که با چه منطقی محرومیت دختران از ازدواج، دفاع از حقوق زنان بشمار می‌آید؟

فراکسیون زنان مجلس در صورتی با به‎کاری گیری عنواینی چون کودک همسری به دنبال جلب نظر مردم و مسئولین برای تصویب این طرح است که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که: «در سال ۱۳۹۵ بر اساس نسبت ازدواج در گروه سنی ۱۴ سال و کمتر برحسب سن زوجه، به‌کل ازدواج‌های ثبت‌شده در هر استان، زنجان با رقم ۷/۱۳ درصد بالاترین درصد افراد ازدواج‌کرده در این گروه سنی را در کل استان‌های کشور، به خود اختصاص داده است. استان آذربایجان شرقی با ۷/۱۱ درصد و استان خراسان شمالی با ۴/۱۱ درصد در رتبه‌های ۲ و ۳ قرارگرفته‌اند و ۳ استانی که کمترین درصد را به خود اختصاص داده‌اند. عبارت‌اند از: سمنان، اصفهان، تهران».

 اختصاص آمار کم‌ترین درصد ازدواج‌های در سنین پایین به استان‌هایی که دارای مرکزیت جغرافیایی هستند و جزء کلان‌شهرهای کشور محسوب می‌شوند، نشان‌دهنده این نکته است که در مناطقی که شرایط آموزشی بهتری دارند، مسئله ازدواج دختران زیر ۱۰ سال رواج کمتری دارد و این یعنی، آموزش به خانواده‌ها در مناطقی که دختران در سنین پایین ازدواج می‌کنند، به‌خودی‌خود، اعتبار بازدارنده دارد.

هرچند ازدواج دختران در سنین پایین آمار قابل‌توجهی ندارد، اما تبعات و آسیب‌های اجتماعی ناشی از ازدواج دختران زیر ۱۰ سال، لزوم تعیین یکسری سازوکار نظارتی به‌واسطه دستگاه‌هایی نظیر وزارت بهداشت، نظام روانشناسی و مشاوره را گوشزد می‌کند. به هر جهت اعمال قانونی محدودیت سنی در ازدواج دختران، سبب برهم زدن تعادل در هرم سنی جمعیت کشور خواهد شد و تضییع بخش قابل‌توجهی از فرصت‌های ازدواج دختران را به همراه خواهد داشت.

هم‌چنین نتایج تحقیقات پژوهش های مجلس شورای اسلامی پیرامون پیامدهای بارداری در ازدواج‌های سنین پایین، حاکی از آن است که به دلیل تحولات رخ‌داده در حوزه سلامت و مراقبت، خطرات ناشی از بارداری در سنین پایین به‌مراتب کم‌تر و درواقع نزدیک به صفر است. ضمناً نتیجه تحقیقات این مرکز نشان می‌دهد که الگوی رضایت جنسی در افرادی که در سنین پایین ازدواج‌کرده‌اند درصد بالایی دارد.

بنابراین به دلیل محدودیت نفوذ قانونی در مناطقی که ازدواج دختران در سنین پایین صورت می‌گیرد، هرگونه شتاب‌زدگی در اعمال ابزار قانونی، منجر به افزایش ازدواج‌های غیر ثبتی می‌شود که این مسئله، محرومیت دوچندان دختران ازدواج‌کرده در این سنین را به همراه دارد و جامعه را با خیل فرزندان بی شناسنامه روبه‌رو می‌کند که در این صورت شک نکنید محرومیت دختران بالغ از ازدواج، طی سال‌های آتی به اصلی‌ترین معضل اجتماعی کشور تبدیل خواهد شد.