پاسخ تاریخی مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی به منتظری در سال ۷۶: ولایت فقیه را تحت تأثیر افکار دیگران و در اثر غرض‌های شخصی لوث نکنید/ کسی که ولایت فقیه را قبول نکند طعم فقه را نچشیده است

گروه تاریخ-رجانیوز: سخنرانی مرحوم منتظری در ۲۳ آبان سال ۷۶، که در ارتباط با موضوع سواد فقهی و اجتهادی رهبر معظم انقلاب اسلامی بود، واکنش‌های مختلف و متعددی را به همراه داشت. از جمله کسانی که به این شبهه افکنی‌های منتظری پاسخ دادند، آیت‌الله هاشمی شاهرودی بود که در درس خارج فقه‌اش که در تاریخ ۲۸ همان ماه برگزار شد، به طور مفصل، درباره اجتهاد مقام معظم رهبری صحبت می‌کند.

به گزارش رجانیوز، متن پیش رو، مکتوب سخنان آیت‌الله شاهرودی در واکنش به سخنان منتظری است که در بهمن ماه سال ۷۶، در نشریه ارزش‌ها منتشر شد.

لازم به ذکر است که رجانیوز بمناسبت درگذشت این فقیه عالیقدر به بازخوانی سخنان منتشره ایشان در نشریه ارزش‌ها پرداخته است.

«از فقهای بزرگواری که بلافاصله پس از سخنرانی آقای منتظری، به دفاع از مقام عظمای ولایت برخاست و از مقام فقهی و مرجعیت ایشان سخن گفت، آیت‌الله سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی از شاگردان مبرّز شهید سیدمحمدباقر صدر و عضو فقهای شورای نگهبان بود. ایشان در سخنان خود هم از اصل ولایت فقیه دفاع کردند و هم از جایگاه فقهی و علمی مقام معظم رهبری سخن گفتند که چون بسیار مفید است. بخش عمده آن را می‌آوریم. این سخنرانی در تاریخ ۲۸/۸/۷۶ در جلسه درس خارج فقه ایشان ایراد شد.

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

والصلاه والسلام علی سیدنا و نبینا ابی‌القاسم المصطفی محمد و علی آله الطیبین الطاهرین

بحث درباره نصب قاضی بود. در بخش دوم این بحث وارد شدیم و آن این که در روایات آیا نصب عامی برای فقها، ما شده است یا خیر؟ از روایت مقبوله و روایات ابی خدیجه و اخیراً از روایت مکاتبه اسحاق‌بن یعقوب ما این نصب را استفاده کردیم به مناسبت این بحث، چون تعرضی هم به مکاتبه شد هم از نظر سند و هم از نظر دلالت، چون این مکاتبه، مفادش بیش از مسئله قضاوت است و ارجاع مطلق امور است و در حقیقت مکاتبه شریفه که از امام زمان (عج‌الله تعالی فرجه الشریف و ارواحنا لتراب مقدمه لمقدمه فداه) صادر شده است مفاد آن ارجاع پیروان آن حضرت و شیعیان به روایت احادیث در کلیه حوادث و امور است و در حقیقت این یکی از ادله ولایت فقیه است، به این مناسبت، ما مناسب دیدیم تبرکاً به این مکاتبه شریفه که از نظر سند و دلالت مورد بحث قرارگرفته صحبتی در باب ولایت فقیه داشته باشیم و این اصل مهم و دستاورد عظیم فقه شیعه و دستاور مهم امام راحل (قدس سره) را، مقداری مورد توجه قرار دهیم مخصوصاً به مناسبت مسائلی که اخیراً در کشور مطرح شده و بالاخص صحبت‌هائی که متأسفانه در حوزه از سوی دوستان جاهل و ناآگاه یا از سوی مغرضان مطرح می‌شود که بعضی از آنها را که من دیدم واقعاً خیلی جای تعجب و دارای نکات منفی زیادی است و در حقیقت یک نوع هتاکی است، مخصوصاً در شرایط امروز که خیلی حساس است خیلی بی‌انصافی و بی‌وجدانی است که اشخاصی به اصل مهم و این سنگ بنای عزت و شرف و شروکت جهانی این ملت را به جهت غرضها و مرضها و منافع شخصی و بی‌ارزش آماج و نشانه تیرهای خود بگیرند و مورد تشکیک یا اهانت قرار دهند من یقین دارم که اگر امام بزرگوار زنده بودند این مسئله به هیچ‌وجه قابل تحمل برای ایشان نبود چون صحبتهای بسیار کمرنگتر و بی‌رنگ‌تر در رابطه با ولایت فقیه در زمان امام وقتی مطرح می‌شد، ایشان به تندی جواب می‌گفتند و از هر مقامی صادر می‌شد او را مورد نکوهش قرار می‌دادند و کمترین مطلبی را که می‌گفتند این بود که شما ولایت فقیه را نفهمیدید چنان که همه آقایانی که آن زمان بودند و دنبال می‌کردند مطالب و سخنان امام را می‌دانند و یادشان هست حمایت از این اصل امروز بر همه یک واجب و فرض دینی است برای روشن شدن این که این قبیل صحبتها مرضی خدا و امام زمان و ارواح شهدا و روح بلند امام راحل نیست کافی است ببینیم که معمولاً آنچه در خارج از طرف دشمنان اسلام صحبت می‌شود برای ضربه زدن بر پیکراسلام، معمولاً ولایت فقیه را نشانه می‌گیرند که این خودش مهم‌ترین دلیل است که بزرگترین اصل نظام و آن بنائی که همه دشمنان را بی‌تاب کرده است این اصل است.

رمز موفقیت و پایداری انقلاب هم همین اصل بوده و استمرار این نظام و سلامت و در امان بودن آن از هر نوع انحراف براساس همین اصل است. حالا من بحثهای سیاسی را نمی‌خواهم وارد شوم که آنهم بسیار مهم است و جای خود را دارد فقط در موضوع ولایت فقیه یکی دو نکته به نظر می‌آید که باید بحث علمی شود.

مقدمتاً بحثی صغروی دارم که باید عرض کنم والا ممکن است نوعی کتمان شهادت باشد و یک بحث کبروی در باره ولایت فقیه و مرجعیت.

در مورد صغرای ولایت فقیه گمان نمی‌کنم کسی شک کند که، بهترین فردی که امروز می‌تواند در جامعه ما این پرچم را به دست گیرد مقام معظم رهبری است و اگر این مسئله در ابتدا مورد سئوال بوده امروز نیست و پس از گذشت چند سال و تجربه‌ای که این مرد بزرگوار یعنی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی از خود نشان داده و عملکردی را که در انجام این وظیفه سنگین ارائه داده‌اند دیگر جای هیچ سئوال و استفهامی برای دشمنان تا چه رسد به دوستان نیست.

از هرجهت ایشان ثابت کردند که شایسته‌ترین فرد و صالح‌ترین رهبر این جامعه هستند. خصلتهائی در رهبری شرط است رهبری یک جامعه مخصوصاً در دنیای امروز که کل دنیا در مقابل انقلاب بسیج شده و بلکه حتی جهان اسلام را هم در مقابل جمهوری اسلامی تحریک کرده‌اند، شروط بسیار دقیق و ویژه‌ای را لازم دارد که بحدالله بخوبی در ایشان جمع است، از نظر درک و فهم امور اجتماعی و فهم فرهنگ دنیا و از آن طرف فهم روح اسلام و فهم درست و صحیح آرمانها و اهداف اصلی اسلام و مدیریت در این بخش و سابقه خدمت در این هدف بزرگ که برپائی یک نظام اسلامی است و سالها زحمت کشیدن و فکرکردن و طرح دادن و مبارزه کردن، اینها خیلی دخیل است در این که یک شخص دارای چه بینشی شود اینها خیلی مهم و مؤثر در مدیریت صحیح و سالم و رهبریست و اینها شرائطی است که در کسان دیگر به این درجه از کمال دیده نمی‌شود.

اضافه بر این آنچه بیشتر در بحث صغروی مورد نظر من بود مسئله اجتهاد ایشان است که در همین هتاکیها و حرفهای مغرضانه مورد اسائه ادب واقع شده بود، بنده مدتهاست در خدم مقام معظم رهبری در بحث‌های فقهی مفصل و بسیار سختی که در مسائل مستحدثه و محل ابتلای نظام انجام می‌گیرد، حاضر بوده‌ام معمولاً در این مسائل مستحدثه که فقهاء هم بحثی را ارائه نداده‌اند، یا کمتر ارائه داده‌اند.

آن قابلیتها و ویژگیهای اجتهادی یک مجتهد مطلق مشخص و نمایان می‌شود و الا بحثهائی را که همه مطرح کرده‌اند و در جواهر، عروه و شروح عروه و کتابهای دیگر هست هرکسی می‌تواند مطالعه کرده و تقریر کند.

بنظر من اجتهاد و فقاهت در آن موارد خیلی جلوه‌گر نیست و دقت نظر و فقاهت یک فقیه آنجا بیشتر مشخص می‌شود که خودش مسئله‌ای را بررسی کند که گذشتگان خیلی بحث نکرده باشند، خودش برود منابع را پیدا کند قواعد لازم فقهی را پیدا کند و بر آن مسئله تطبیق دهد و اشکالات وارده را جواب دهد من شاهد بودم و فضلاء و بزرگان دیگری هم شاهد بودند و از آنها هم شنیدم که در بعضی از نوشتارها شهادت‌هائی را داده‌اند ایشان در آن جلسه واقعاً مانند یک مجتهد مطلق وارد مسئله می‌شوند. در تنظیم مسئله در مبانی که باید به آن استناد شود، در نوع ادله‌ای که در مسئله بایستی به آنها استناد شود، متقدم و متأثر از این ادله تعیین شود، کیفیت جمع بین ادله روشن شود و خلاصه هیچ کمّی و کاستی از ایشان دیده نمی‌شود. مثلر یک مجتهد مطلق وارد می‌شوند. هرگونه تشکیلات در این مسئله ناشی از جهل یا غرض یا مرض است و غیر از ضربه زدن به اسلام چیز دیگری نیست. و آرزوهائی را که خداوند بعد از سالها برآورده کرده که یک نظام اسلامی در این مملکت شکل گرفته که آرزوی دیرینه انبیاء، ائمه، علما و فقهاء بوده است حال انسان اینها را کنار بگذارد و به دنبال هوی و هوسهای شخصی خود برود؟

بالاخره از نظر مجتهد مطلق بودن مقام معظم رهبری جای شکی نیست الحمدالله اخیراً چندتا از بحثهای ایشان هم در این مجله فقه اهل بیت علیهم‌السلام چاپ شده و بعضی دیگر در شرف چاپ است که تسلط کامل ایشان را ثابت می‌کند. اضافه بر تسلط بر مبانی اجتهادی که هر فقیه و مجتهدی بایستی بر آنها مسلط باشد دارای ویژگیهای علمی و فقهی خاص خودشان هستند که من به یکی دوتا از آنها اشاره می‌کنم.

یکی این که در مسائل رجالی دارای معلومات بسیار خوبی هستند و در رجال واقعاً کار کرده‌اند و جزء مجتهدینی هستند که به مسائل رجالی اهمیت می‌دهند. مسائلی را قبول کرده‌اند، اشکالات وارد را رفع کرده‌اند و تفوق چشمگیری در مسائل رجالی دارند که این خود یکی از موجبات اعلمیت یک فقیه است و اطلاع رجالی ایشان بحمداله خیلی گسترده و وسیع است.