خلاف‌گویی رئیس جمهور در اعلام آماری دستاورد نفتی برجام

گروه اقتصاد – رجانیوز: حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم امروز در بخشی از نشست خبری خود از افزایش درآمد نفتی بعنوان یکی از دستاوردهای برجام نام برد و مدعی شد که در قبال افزایش فروش نفت در پسابرجام، ایران امسال ۱۱۲ درصد نسبت به شرایط زمان تحریم، درآمد نفتی بیشتری خواهد داشت، این در حالیست که آمارهای رسمی این صحبت های وی را رد می کند.

حسن روحانی رئیس جمهور امروز در بخشی از نهمین نشست خبری خود گفت:

برجام تعلق به همه ملت از جمله اقشار مستضعف دارد. فرض کنیم برجام اجرایی نمی‌شد و تحریم‌هایی هم که آنان می‌خواستند تصاعدی بالا ببرند، صورت نمی‌گرفت و وضع نفت ما مانند آذر ۹۲ ادامه پیدا می‌کرد. در این وضعیت کل درآمد نفتی امسال ما ۳۳ هزار میلیارد تومان بیشتر نمی‌شد. این درحالی است که با اجرای برجام ما امسال نزدیک ۷۰ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی خواهیم داشت. اگر این وضعیت نبود ما این پول را می‌خواستیم از کجا کم کنیم؟ از حقوق کدام قشر؟ از حقوق پرستاران، معلمان یا بخش امنیتی و دفاعی؟

روحانی پیش از این در ۱۲ مرداد امسال در خصوص میزان تولید نفت کشور در پسابرجام گفته بود:

پیش از برجام و در ۱۰ ماهه نخست سال ۹۴، مجموع تولید نفت خام و میعانات گازی ما ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار و صادرات یک میلیون و  ۳۴۸ هزار بوده است. در ۴ ماهه سال ۹۵، تولید ما ۴ میلیون و ۱۲۲ هزار بشکه در روز و صادرات ۲ میلیون و ۳۸۲ هزار بشکه  بوده است. در تیرماه تولید نفت خام و میعانات ۴ میلیون و ۱۵۴ هزار بشکه و صادرات نفت خام و میعانات ما ۲ میلیون ۴۲۸ هزار بشکه است که  نشان می دهد طی چند ماه از تولید ۳ میلیون و ۲۵۰ به ۴ میلیون و  ۱۵۴ هزار رسیدیم که قریب به یک میلیون بشکه نفت خام و میعانات افزایش پیدا کرده است.

آمارهای منتشر شده از سایت اوپک خلاف گویی روحانی در خصوص میزان تولید نفت کشور در پسابرجام را به اثبات می رساند. بر اساس آمار منتشر شده در این سایت، میزان تولید نفت کشور در پسابرجام همیشه کمتر از ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده است.

طبق صحبت‌های امروز روحانی درآمد نفتی کشور در پسابرجام، به لطف برجام ۱۱۲ درصد افزایش خواهد یافت. ولی آیا واقعیت امر با سخنان رئیس دولت تدبیر و امید مطابقت دارد؟

مقایسه درآمد نفتی کشور در پسابرجام با آذر ۹۲ (ادعای رئیس جمهور)
با توجه به آمارهای اوپک در آذر ۹۲ میزان تولید نفت خام کشور ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده و این میزان هم اکنون به سه میلیون و ۶۹۰ هزار بشکه رسیده است. یعنی به عبارتی حدود یک میلیون بشکه نفت بیشتری در پسابرجام تولید می شود و با احتساب ۱ میلیون و ۳۴۸ هزار بشکه نفت صادراتی قبل میزان صادرات نفت کشور به حدود ۲ میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه رسیده است و این یعنی درآمد نفتی کشور در شرایط قیمتی برابر ۷۴ درصد افزایش یافته است و آمار منتشر شده امروز آقای روحانی اشتباه و خلاف واقعیت است.

از سوی دیگر، در بخش افزایش درآمد نفتی ، یکی از بخش های آن افزایش میزان فروش نفت خام است؛ ولی مهمتر از آن این است که دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم نتوانست به کامل تعلیق یا لغو تحریم های هسته ای کشور را در مفاد برجام احصاء کند و کشور همچنان مانند پیشابرجام، امکان دریافت نقدی پول نفت فروخته شده خود را ندارد و تمامی پول های نفتی کشور در حسابی بانکی در کشور خریدار نفت، بلوکه می شود و به همین جهت بدلیل عدم امکان برداشت از حساب، دولت یازدهم در تمامی این سال ها بجای تلاش برای رفع این مشکل، به بانک مرکزی دستور چاپ پول معادل ارز نفتی بلوکه شده داده است و با این عمل میزان نقدینگی کشور را از ۴۷۰ هزار میلیارد تومان سال ۹۲ به ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسانده که مطابق نظر کارشناسان و اساتید اقتصادی، این میزان نقدینگی بدون پشتوانه به منبع عظیمی پر از باروت می ماند که تنها به یک جرقه (شوک اقتصادی) نیاز دارند تا کشور را به قهقرای اقتصادی سوق دهد.

دو ماه قبل دکتر سید مسعود میرکاظمی در نشستی خبری به این مساله مهم اشاره کرد و گفته بود:

پایه پولی به این دلیل افزایش یافته که خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بالا رفته است. در غیر این صورت بانک مرکزی درآمدی ندارد و بنابراین اکنون که نمی‌تواند پول نفت را جابجا کند، رو به ورود و خلق پول جدید در بازار آورده است که این خود سبب افزایش نقدینگی شده است. هم اکنون ذخایر بانک مرکزی رو به افزایش است و البته عامل دیگر افزایش نقدینگی را نیز می‌توان بدهی بانکها و دولت به بانک مرکزی دانست. ضمن اینکه استفاده از ابزارهایی همچون صکوک نیز موثر بوده است.

هم اکنون اثری که درآمدهای حاصل از فروش نفت در اقتصاد ایران به جای گذاشته، درست همانند اثر آن است که دولت از بانک مرکزی استقراض کند. بنابراین نباید خوشحال بود که بعد از برجام درآمدهای نفتی افزایش یافته، بلکه این افزایش درآمدها قابلیت جابجایی و تاثیرگذاری در اقتصاد ایران را ندارد. وقتی پایه پولی افزایش یافته و نقدینگی بالا رود، عده ای فقیرتر می شوند و به مرور تورم بالا می رود. مگر اینکه دولت موتور اقتصاد را خاموش کند تا افزایش نقدینگی باعث بالا رفتن تورم نشود. این در شرایطی است که اگر قرار باشد پایه پولی با فروش بیشتر نفت بالا رود و ۸۰ درصد پول نفت را نتوان به داخل کشور منتقل کرد، آنگاه اثر اقتصادی فروش نفت هم همانند استقراض از بانک مرکزی است.

با این شیوه صادر کردن نفت اگر نفت هم صادر نکنیم تفاوت چندانی نمی‌کند چرا که اثر این شیوه صادرات و نقد کردن پول آن به صورت ریال می‌تواند مشابه اثر استقراض برای کشور باشد.  قبلاً می‌گفتند نقدینگی بی‌تردید باعث افزایش تورم می‌شود اما در این دولت همان افراد مبانی علم اقتصاد را ظاهراً عوض کردند و منکر ارتباط نقدینگی و تورم شده‌اند.